แมวป่ายุโรปมีขนาดใหญ่กว่าแมวบ้านเล็กน้อย สัดส่วนความยาวขาจะยาวกว่าแมวบ้าน มีหัวกว้าง ใบหูใหญ่ ขนหนาแน่น สั้นและอ่อนนุ่ม มีสีน้ำตาลอมเทา ซึ่งจะยาวขึ้นในฤดูหนาว หางฟูและมีลายเป็นปล้อง ปลายหางสีดำ บางตัวมีจุดสีขาวที่คอ ตัวผู้หนัก 4-5 กิโลกรัม ตัวเมียหนัก 2.4-4 กิโลกรัม ความยาวหัว-ลำตัว 50-75 เซนติเมตร หางยาว 21-35 เซนติเมตร

อนุกรมวิธาน

อนุกรมวิธานของแมวป่ายุโรปเคยเป็นที่ถกเถียงกันอยู่มาก นักวิทยาศาสตร์บางคนเชื่อว่า แมวป่ายุโรปเป็นบรรพบุรุษของแมวบ้าน โดยแยกแมวบ้านไว้เป็นชนิดย่อยของแมวป่ายุโรป (F. s. catus) แต่บางคนจัดไว้เป็นคนละชนิดกันโดยให้แมวบ้านอยู่ในชนิด F. catus นักวิทยาศาสตร์บางคนจัดเอาแมวภูเขาจีนไว้เป็นชนิดย่อยของแมวป่ายุโรป (F. s. bieti) ด้วย

ครั้งหนึ่ง แมวป่ายุโรป เคยจัดเป็นชนิดหน่อยหนึ่งของแมวป่า¹ร่วมกับแมวป่าเอเชียและแมวป่าแอฟริกา ในปี 2560 มีการจัดอนุกรมวิธานของแมวป่ายุโรปเสียใหม่ โดยให้แยกแมวป่ายุโรปออกมาเป็นชนิดต่างหาก และมีสองชนิดย่อยคือ F. s. silvestris อาศัยอยู่ในทวีปยุโรป และ F. s. caucasica อาศัยอยู่ในคาบสมุทรอานาโตเลียและภูมิภาคคอเคซัส สองชนิดย่อยนี้มีสัญฐานภายนอกเกือบเหมือนกัน ส่วนแมวป่าแอฟริกาและแมวป่าเอเชียยุบเข้าเป็นชนิดเดียวกันเป็นแมวป่าแอฟโฟร-เอเชียติก (Felis lybica)

เคยเป็นที่เข้าใจว่าแมวบ้านสืบเชื้อสายมาจากแมวป่ายุโรป แต่การจัดอนุกรมวิธานใหม่นี้ ทำให้แมวป่ายุโรปไม่ใช่บรรพบุรุษของแมวบ้าน บรรพบุรุษของแมวบ้านที่แท้จริงคือแมวป่าแอฟโฟร-เอเชียติก อย่างไรก็ตาม แมวป่ายุโรปยังผสมข้ามพันธุ์กับแมวป่าแอฟโฟร-เอเชียติกและแมวบ้านได้ 

ชื่อเรียกแมวป่ายุโรปในภาษาอื่น

อุปนิสัย

แมวป่ายุโรปเป็นแมวรักสันโดษยิ่งกว่าแมวบ้าน พื้นที่หากินของแมวตัวผู้จะซ้อนเหลื่อมกับพื้นที่ของตัวเมียหลายตัว มันมักพ่นละอองปัสสาวะตามสิ่งต่าง ๆ เพื่อสื่อสารถึงแมวตัวอื่น เช่นใช้ประกาศอาณาเขต และเพื่อแสดงสถานะความพร้อมในการผสมพันธุ์ แมวมีต่อมกลิ่นบริเวณหน้าผาก ข้างปาก และโคนหาง ซึ่งจะใช้ต่อมกลิ่นถูกกับสิ่งต่าง ๆ เพื่อสื่อสารกับแมวตัวอื่นด้วย

มีประสาทรับกลิ่นและเสียงที่ดีมาก หูบิดไปมาได้อย่างรวดเร็วเพื่อใช้ในการหาตำแหน่งของต้นเสียง หูแมวรับความถี่ได้ถึง 25,000 เฮิรตซ์ จึงฟังเสียงของสัตว์ฟันแทะได้ สายตาของแมวป่ายุโรปก็นับว่าดีแม้จะยังเป็นรองสายตามนุษย์ แมวรับรู้สีได้น้อยกว่ามนุษย์ ตำแหน่งของลูกตาเหมาะสำหรับการกะระยะของวัตถุที่อยู่เบื้องหน้า แต่ก็มีจุดบอดที่ใต้จมูกตัวเอง มองเห็นในที่มืดได้ดี 

สัตว์ฟันแทะ และกระต่าย ดูจะเป็นเหยื่อสุดโปรดของแมวป่ายุโรป นอกจากนี้ยังกินนก ลูกสัตว์กีบ สัตว์เลื้อยคลาน แมลง เคยมีคนเห็นแมวป่ายุโรปกินซากด้วย และพบว่ารู้วิธีซ่อนอาหารด้วย บางครั้งก็กินหญ้าเพื่อเก็บกวาดเอาสิ่งที่ย่อยไม่ได้ออกจากกระเพาะอาหาร เช่น กระดูก ขนสัตว์ แมวป่าจับสัตว์ที่มีขนาดใหญ่ใกล้เคียงกับตัวมันได้ แต่มักเลี่ยงที่จะแตะต้องสัตว์ที่มีเปลือกแข็ง มีหนาม หรือมีกลิ่นแรง 

ศัตรูในธรรมชาติของแมวป่าเช่น หมาจิ้งจอก หมาป่า นกล่าเหยื่อขนาดใหญ่ 

ชีววิทยาของแมวป่ายุโรป

ช่วงติดสัดของตัวเมีย แมวตัวผู้จะพยายามเข้าหาตัวเมีย โดยอาจใช้วิธีหวีดร้อง คราง เพื่อดึงดูดความสนใจ และอาจต้องต่อสู้กับตัวผู้ตัวอื่นเพื่อแย่งสิทธิ์ ในช่วงติดสัดแต่ละครั้งตัวเมียอาจผสมพันธุ์กับตัวผู้หลายตัว ดังนั้นในลูกแมวในแต่ละครอกอาจมีพ่อคนละตัวได้

ฤดูผสมพันธ์จะอยู่ในช่วงเดือนมกราคมถึงมีนาคมซึ่งเป็นช่วงปลายฤดูหนาว แม่แมวตั้งท้องนานราว 56-68 วัน ออกลูกในราวเดือนพฤษภาคมซึ่งเป็นช่วงฤดูใบไม้ผลิ  ออกลูกคราวละ 1-8 ตัว เฉลี่ย 3.4 ตัวต่อครอก โดยแม่แมวจะเลือกออกลูกในโพรงหรือในพุ่มไม้ที่รกทึบ ลูกแมวที่เพิ่งเกิดตายังปิดอยู่ เมื่ออายุได้ 10 วันตาจึงเริ่มเปิด ลูกแมวจะอยู่กับแม่เป็นเวลา 5 เดือน บางกรณีอาจนานถึง 10 เดือน ก่อนจะถูกแม่ขับให้พ้นอ้อมอกไป ส่วนแมวตัวผู้ไม่มีส่วนในการเลี้ยงลูก แมวสาวจะเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุได้ 10-11 เดือน ส่วนตัวผู้จะเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุได้ 9-22 เดือน 

ในธรรมชาติแมวป่ายุโรปมีอายุขัยประมาณ 15 ปี 

ภัยคุกคาม

ประชากรแมวป่ายุโรปในยุโรปตะวันตกและยุโรปตอนกลางหายไปตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 และ 20 เนื่องจากชาวยุโรปมองว่าแมวชนิดนี้เป็นอันตรายต่อสัตว์ในฟาร์ม นอกจากนี้ถิ่นที่อยู่อาศัยก็ถูกทำลายไปเป็นจำนวนมาก ภัยคุกคามอื่นเช่น ถูกรถชน ติดโรคมาจากแมวบ้าน 

ภัยคุกคามสำคัญอย่างหนึ่งต่อแมวป่ายุโรปคือจากการผสมข้ามพันธุ์กับแมวบ้าน ทำให้พันธุกรรมดั้งเดิมของแมวป่าหายไป บางประเทศเช่นที่สก็อตแลนด์พบว่าแมวป่ายุโรปถึง 80 เปอร์เซ็นต์มีสายเลือดของแมวบ้าน แมวป่ายุโรปเลือดแท้อาจยังพบได้ในยุโรปตะวันออก

สถานภาพ

จำนวนแมวป่ายุโรปหายไปจากหลายพื้นที่ตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 เป็นต้นมา แต่ในกลางศตวรรษที่ 20 ประชากรแมวป่ายุโรปเริ่มกลับมาในหลายพื้นที่ (เช่น เบลเยียม ฝรั่งเศส เยอรมนี สก็อตแลนด์ สโลวะเกีย รัสเซีย) แต่ในบางประเทศถึงกับสูญพันธุ์ฺไปแล้ว เช่นในออสเตรีย ความหนาแน่นประชากรแมวป่ายุโรปอยู่ที่ 9-50 ตัวต่อ 100 ตารางกิโลเมตร ปัจจุบันคาดว่ามีประชากรในธรรมชาติไม่เกิน 2,500 ตัว ไอยูซีเอ็นประเมินว่าอยู่ในระดับอันตราย (2018) ปัจจุบันแมวป่ายุโรปได้รับการคุ้มครองในทุกประเทศของยุโรป 

หมายเหตุ

[1] คำว่า "แมวป่า" ในบทความนี้ หมายถึง Felis silvestris ในความหมายเดิมที่รวมเอาแมวป่ายุโรป แมวป่าเอเชีย และแมวป่าแอฟริกาไว้ด้วยกันโดยไม่ระบุชนิดย่อย ตามชื่อสามัญในภาษาอังกฤษว่า (wildcat) แต่มิได้หมายถึง แมวป่า (Felis chaus) ทีคนไทยเรียก เสือบอง หรือ เสือกระต่าย