หมาใน, หมาแดง

Asian Wild Dog, Dhole

Cuon alpinus

หมาใน (Cuon alpinus(ภาพโดย นรา จิตต์สม)


หมาในเป็นหมาป่าขนาดปานกลาง ตัวผู้หนักประมาณ 15-20 กิโลกรัม ตัวเมีย 10-13 กิโลกรัม ความยาวหัว-ลำตัว 90 เซนติเมตร ความสูงที่หัวไหล่ประมาณ 50 เซนติเมตร ขนหนา แน่น สีน้ำตาลแดงอมส้ม ตัวที่อยู่ทางเหนือของเขตกระจายพันธุ์มักมีสีออกไปทางน้ำตาลหรือสีเหลืองอ่อนและขนยาวกว่า หมาในบางพื้นที่มีคอ ขา และใบหน้าสีขาว แต่หมาในในประเทศไทยมีสีน้ำตาลแดงตลอดทั้งตัวไม่มีสีขาว หางสีดำฟูเป็นพวงยาว 40-45 เซนติเมตร หลังสีเข้ม หูกลมใหญ่ ขนในหูสีขาว ปากสั้น มีกรามและฟันแข็งแรงมาก มีฟันกรามล่างเพียงข้างละสองซี่ ต่างจากหมาประเภทอื่นที่มีฟันกรามล่างข้างละสามซี่ จำนวนฟันทั้งปากจึงมี 40 ซี่ ซึ่งหมาชนิดอื่นมี 42 ซี่

ชื่อวิทยาศาสตร์เขตกระจายพันธุ์
Cuon alpinus alpinus(Pallas, 1811)รัสเซียตะวันออก
Cuon alpinus adustus (Pocock, 1941)ตอนเหนือของพม่าและอินโดจีน
Cuon alpinus dukhunensisอินเดีย แม่น้ำคงคาตอนใต้
Cuon alpinus fumosus (Pocock, 1936)ตะวันตกของเสฉวน มองโกเลีย
Cuon alpinus hesperius (Afanasjev and Zolotarev, 1935)ตะวันออกของรัสเซียและจีน
Cuon alpinus infuscusทางใต้ของพม่า มาเลเซีย ไทย และเวียดนาม
Cuon alpinus javanocusเกาะชวา
Cuon alpinus laniger (Pocock, 1936)แคชเมียร์และทางใต้ของทิเบต
Cuon alpinus lepturus (Heude, 1892)ทางใต้ของแม่น้ำแยงซีเกียง
Cuon alpinus primaevusเทือกเขาหิมาลัยในเนปาล สิกขิม และภูฏาน
Cuon alpinus sumatrensis (Hardwicke, 1821)สุมาตรา


หมาในพบตั้งแต่เอเชียตะวันออก อินเดีย จีน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ลงไปจนถึงเกาะชวา ทางเหนือพบสูงสุดถึงระดับเส้นละติจูด 54 องศา



หมาในปรับตัวเข้ากับพื้นที่ได้หลายประเภท ตั้งแต่ร้อนจัดจนถึงเย็นจัด ชอบอาศัยอยู่ในป่าทึบบนภูเขา ป่าอัลไพน์ ป่าไม้พุ่ม จนถึงป่าเปิดใกล้ทุ่งหญ้า แต่ไม่เคยพบในทะเลทราย อาณาเขตของหมาในกว้างประมาณ 40-84 ตารางกิโลเมตร หมาในทำเครื่องหมายบอกอาณาเขตด้วยเยี่ยวและขี้ แต่ช่วงเวลาที่ฝูงมีสมาชิกตัวน้อย ขนาดของพื้นที่หากินจะเล็กลง

หมาในมีพฤติกรรมหลายอย่างคล้ายหมาในแอฟริกา (African wild dog) ทั้งการหากินและสภาพสังคม หมาในอาศัยอยู่เป็นฝูง ๆ หนึ่งราว 5-12 ตัว บางฝูงอาจใหญ่มากถึงกว่า 25 ตัว ประกอบด้วยสมาชิกครอบครัวเดียวกัน สมาชิกในฝูงมักมีตัวผู้มากกว่าตัวเมียสองเท่า และฝูงส่วนใหญ่ก็มักมีตัวเมียที่เป็นแม่หมาเพียงตัวเดียว การวิวาทหรือรังแกกันในฝูงเกิดน้อยมากเนื่องจากสังคมหมาในถือระบบลำดับชั้นมาก หากินตอนกลางวัน เช้ามืด และพลบค่ำเป็นหลัก หากินตอนกลางคืนบ้างแต่ไม่บ่อยนัก หมาในล่าสัตว์ได้หลายชนิด เช่นกวางดาว กวางป่า ไอเบ็กซ์ แกะภูเขา แกะป่า กวางขนาดเล็ก หนู กระต่าย หมาในล่าสัตว์ใหญ่ด้วยการทำงานเป็นทีม เมื่อจับเหยื่อได้ก็จะเริ่มกินเหยื่อด้วยการกระชากลากไส้ทั้งเป็น ส่วนที่ถูกเลือกกินก่อนมักเป็นหัวใจ ตับ ลูกตา สะโพก และลูกในท้อง บางครั้งก็ล่าเหยื่อโดยลำพังได้ โดยเพราะเมื่อเหยื่อมีขนาดเล็กอย่างกระต่าย หมาในสามารถล่าเหยื่อที่หนักกว่าตัวเองถึง 10 เท่าได้ หมาในเพียงสองสามตัว ก็ล่ากวางที่หนักถึง 50 กิโลได้ภายในเวลาไม่ถึงสองนาที มักต้อนเหยื่อให้ลงน้ำ กินซากเหลือจากเสือบ้างแต่ไม่บ่อยนัก หมาในหวงเหยื่อมาก เคยพบว่าฆ่าเสือโคร่งและหมีได้ อย่างก็ตาม หมาในไม่ค่อยอยากยุ่งเกี่ยวกับคนและมักเลี่ยงคนเสมอ หมาในชอบน้ำมาก มักลงน้ำหลังจากกินอาหาร และมักนั่งแช่น้ำตื้น ๆ ไม่ว่าอากาศจะร้อนหรือเย็น ชอบส่ายหางเมื่อดีใจเช่นเดียวกับหมาบ้าน

หมาในเปล่งเสียงได้หลายแบบ นอกจากเสียงเหมือนผิวปากซึ่งใช้ในการสื่อสารในฝูงเป็นหลักแล้ว ยังทำเสียงเมี้ยวเหมือนลูกแมว เสียงกรีดร้อง เสียงซู่ซี่เบา ๆ หรือแม้แต่เสียงกุ๊ก ๆ ได้ด้วย

หมาในตัวเมียเป็นสัดราวเดือนกันยายนจนถึงเดือนกุมภาพันธ์ ตั้งท้องนานประมาณ 60-62 วัน ออกลูกครั้งละ 4-10 ตัว เคยพบมากที่สุดถึง 12 ตัว มักออกลูกในรังของสัตว์อื่นที่ทิ้งไปแล้ว เช่นรังเม่น แม่หมาในมีสัมพันธ์ระหว่างแม่หมาด้วยกันอย่างใกล้ชิด เคยพบว่ามีการใช้รังร่วมกันด้วย สมาชิกทุกตัวในฝูงจะช่วยกันดูแลเด็กและป้อนอาหารให้ หมาในผู้ใหญ่จะนำอาหารมาสู่เด็กด้วยการขย้อนออกมาให้เด็ก ๆ กิน สมาชิกผู้ใหญ่บางตัวอาจผู้เฝ้ารังเพื่อดูแลเด็ก ๆ ขณะที่ตัวอื่นออกไปเหยื่อด้วย ลูกหมาในโตเร็วมาก ลูกหมาจะเริ่มออกจากบริเวณรังเมื่ออายุได้ 10 สัปดาห์ ระหว่างที่ลูกหมาเติบโต จะมีการประลองกำลังกันเพื่อจัดลำดับชั้นในฝูง การต่อสู้เพื่อจัดอันดับนี้จะสิ้นสุดลงเมื่ออายุได้ราว เดือน ซึ่งเป็นวัยที่เริ่มออกไปล่าเหยื่อร่วมกับฝูงได้ หมาในเป็นผู้ใหญ่เต็มตัวเมื่ออายุได้ ปี ซึ่งหลังจากนั้นอาจแยกตัวออกไปหรืออาจยังอยู่กับฝูงก็ได้ หมาในสาวในแหล่งเพาะเลี้ยงจะเริ่มให้กำเนิดลูกได้เมื่ออายุได้ ปี แต่ในธรรมชาติต้องรอให้ถึงปีที่ จึงจะให้กำเนิดลูกได้

ในธรรมชาติ หมาในมีอายุขัยประมาณ 10 ปี ในแหล่งเพาะเลี้ยงอาจอยู่ได้นานถึง 16 ปี

หมาในถูกคุกคามจากการที่สัตว์เหยื่อลดจำนวนลง ถิ่นที่อยู่อาศัยถูกทำลายและจากการล่า ในอดีตก็เคยมีการฆ่าเพื่อเอาหนัง หมาในมักถูกกับดัก วางยาเบื่อ ถูกยิง หรือแม้แต่รังเลี้ยงลูกก็ถูกทำลาย การที่มนุษย์บุกรุกเข้าไปตั้งถิ่นฐานในป่าและนำหมาบ้านเข้าไปเลี้ยงด้วย ก็อาจทำให้โรคติดต่อบางอย่างแพร่ไปยังประชากรหมาในได้ เช่นในอินเดีย โรคจำพวกหัดหมาและโรคพิษสุนัขบ้าได้กวาดล้างประชากรหมาในไปเป็นจำนวนมาก ปัจจุบันหมาในได้รับการคุ้มครองในหลายประเทศ แต่ประชากรหมาในก็ยังน้อยตลอดเขตกระจายพันธุ์ คาดว่าเหลืออยู่ 2,500 ตัว

ไอยูซีเอ็นประเมินสถานภาพของหมาในว่าอยู่ในระดับใกล้สูญพันธุ์ (EN) C2a(i) ไซเตสจัดอยู่ในบัญชีหมายเลข ไทยจัดเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง

ทราบหรือไม่?

ชื่อสกุล Cuon มาจากภาษากรีก แปลว่า หมา
alpinus มาจากภาษาละติน แปลว่า ภูเขาอัลไพน์
หมาในกระโดดได้ถึง 2.1 เมตร
หมาในรวมฝูงสามารถล่าสัตว์ที่หนักกว่าตัวมันเองถึงสิบเท่าได้ ไล่ได้แม้กระทั่งเสือโคร่ง
เคยมีการพบฝูงหมาในที่มีมากถึง 40 ตัว
เคยมีการพบหมาในยืนเยี่ยวโดยยืนด้วยขาหน้าสองขาเท่านั้น
ในอินเดียเคยมีรายงานว่าฆ่าลูกช้างต่อหน้าแม่ช้างได้ แต่ก็ต้องแลกกับชีวิตของหมาในในฝูงไปหลายตัว
Cuon alpinus
ชื่อไทยหมาใน, หมาแดง
ชื่อวิทยาศาสตร์Cuon alpinus
ชั้นMammalia
อันดับCarnivora
วงศ์Canidae
สกุลCuon

ข้อมูลอ้างอิง

เขียนโดย วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com) เผยแพร่ : 23 ส.ค. 64 แก้ไขครั้งล่าสุด : 26 ต.ค. 66

Powered by Wimut Wasalai