แมวจากัวรันดี

jaguarundi, otter cat, eyra Cat

Puma yagouaroundi

ลักษณะทั่วไป

แมวจากัวรันดีเป็นแมวที่มีลักษณะแปลกตาที่สุดชนิดหนึ่ง ลำตัวผอมเพรียว ยาว 55-77 เซนติเมตร หนัก 2-9 กิโลกรัม ตัวผู้มีน้ำหนักเฉลี่ย 5.9 กิโลกรัม ส่วนตัวเมียมีน้ำหนักเฉลี่ย 4.4 กิโลกรัม หัวเล็กแบน หางยาว 50 เซนติเมตร ปลายหางเรียว ตัวเตี้ย ขาสั้นเล็ก ดูเผิน ๆ คล้ายตัวนากหรือเพียงพอนมากกว่าแมว จึงมีชื่อเรียกในภาษาอังกฤษอีกชื่อว่า otter cat (แมวนาก) ขนสั้นเกรียนและเรียบไม่มีลวดลาย สีมีสามแบบ คือดำ เทาอมน้ำตาล และน้ำตาลแดง พวกที่มีสีเข้มมักพบในป่าทึบ หูสั้นกลมและอยู่ห่างกันมาก ตาเล็กอยู่ชิดกัน ม่านตาสีเหลืองเข้มหรือน้ำตาล เปล่งเสียงได้มากถึง 13 แบบ

แมวจากัวรันดี (ภาพโดย Animal Diversity Web)


ชนิดย่อย

ชื่อวิทยาศาสตร์เขตกระจายพันธุ์
H.y.armeghinoiอาร์เจนตินาตะวันตก
H.y.carcomitliเทกซัสตอนใต้ เมกซิโก
H.y.eyraบราซิล ปารากวัย อาร์เจนตินา
H.y.fossataเม็กซิโก ฮอนดุรัส
H.y.melanthoเปรู บราซิล
H.y.panamensisนิคารากัวร์จนถึงเอกวาดอร์
H.y.toltecaแอริโซนา เม็กซิโก
H.y.yagouaroundiกายานา อเมซอน


ชื่อเรียกแมวจากัวรันดีในภาษาต่าง 
ฝรั่งเศสjaguarondi
เยอรมันYaguarundi, Wieselkatze, Eyra
สเปนyaguarundi, onza, gato moro, gato eyra, gato colorado, leoncillo, león brenero, tigrillo 
เบลีซhalari
บราซิลอุรุกวัย maracaja-preto, gato-preto, gato mourisco
โบลิเวียgato griz
โคลอมเบียgato pardo, gato servante, ulama
คอสตาริกา, เปรูleon bre๑ero
เฟรนช์เกียนาjaguarondi, chat noir
ฮอนดุรัสgato cerban
มายาekmuch
ปานามาtigrillo congo, tigrillo negro
เปรูleoncillo, anushi-puma
ซูรินาเมboesikati 
เวเนซุเอลาgato cervantes


แมวชนิดนี้มีสายเลือดใกล้ชิดกับเสือชีตาห์และพูมามากกว่าแมวชนิดอื่นในอเมริกาใต้ แมวจากัวรันดีมีโครโมโซม 38 คู่เท่ากับพูมาและจากัวร์ ในขณะที่แมวชนิดอื่นในอเมริกาใต้มีเพียง 36  คู่ เป็นไปได้ว่าจากัวรันดีสืบเชื้อสายมาจากบรรพบุรุษที่อยู่ในยูเรเชียและข้ามมายังอเมริกาผ่านสะพานแผ่นดินแบริงในช่วงเวลาใกล้เคียงกับบรรพบุรุษของเสือพูมา

ถิ่นที่อยู่อาศัยและเขตกระจายพันธุ์


เขตกระจายพันธุ์ของแมวจากัวรันดี 


แมวจากัวรันดีมีเขตกระจายพันธุ์อยู่ในอเมริกากลางและอเมริกาใต้ตอนบนและตอนกลางลงมาถึงอาร์เจนตินา เขตบนสุดไปถึงรัฐเทกซัสและนิวเม็กซิโก นอกจากนี้ในพบในรัฐฟลอริดาด้วย แต่ประชากรในส่วนนี้เกิดจากการนำเข้าไปปล่อยตั้งแต่ยุคทศวรรษ 1940 
ชอบอยู่ในพื้นที่ต่ำ ตั้งแต่ระดับน้ำทะเลจนถึงสูงที่สุดไม่เกิน 3,200 เมตร  พื้นที่หากินกว้างขวาง อาศัยอยู่ได้ทั้งป่าเปิด ป่าไม้พุ่ม บึง ป่าไม้แบบซะวันนาจนถึงป่าดิบ ชอบอาศัยอยู่ชายป่าหรือหรือป่าชั้นสอง และใกล้แหล่งน้ำที่ไม่นิ่งขัง ในป่าฝนพบไม่มากนัก

อุปนิสัย


แมวชนิดนี้หากินตอนกลางวันตั้งแต่ช่วงรุ่งสางจนถึงพลบค่ำ ด้วยเหตุนี้จึงเป็นแมวที่มีการสำรวจศึกษามากที่สุดในทวีปอเมริกาใต้ จากการติดตามด้วยวิทยุในเบลีซ พบว่ามีการดำเนินกิจกรรมมากที่สุดในช่วงบ่ายสองโมงถึงบ่ายสี่โมง หลังตะวันลับขอบฟ้าไปแล้วไม่ค่อยทำอะไรมากนัก มักพบว่าเดินทางและหากินเป็นคู่

แมวจากัวรันดีมีอาณาเขตหากินกว้างขวางมาก ตัวผู้มีพื้นที่หากินตั้งแต่ 88-100 ตารางกิโลเมตร ส่วนตัวเมียมีพื้นที่หากินราว 13-20 ตารางกิโลเมตร เทียบกับเสือจากัวร์ที่ตัวใหญ่กว่ามากและอาศัยอยู่ในพื้นที่เดียวกันยังมีพื้นที่หากินราว 28-40 ตารางกิโลเมตรเท่านั้น พื้นที่หากินของตัวผู้ซ้อนทับกันไม่ถึง 25 เปอร์เซ็นต์ การใช้พื้นที่ในอาณาเขตของตัวเองต่างจากแมวทั่วไป ทั้งตัวผู้และตัวเมียใช้พื้นที่ในส่วนต่าง ๆ ของอาณาเขตห่างกัน แทนที่จะเดินลาดตระเวณตามชายขอบของอาณาเขต

แม้จะเคยมีการพบว่าจากัวรันดีนอนพักบนต้นไม้และปีนป่ายได้คล่องแคล่ว แต่การหากินจะทำบนพื้นดินมากกว่า อาหารที่กินมีหลายชนิด ตั้งแต่สัตว์ฟันแทะขนาดเล็ก กระต่าย อาร์มาดิลโล โอพอสซัม สัตว์เลื้อยคลาน กบ ปลา นก สามารถกระโดดขึ้นไปตะปบนกที่อยู่สูงถึง เมตรได้ บางครั้งอาจกินใบไม้และผลไม้ที่ร่วงหล่นอยู่ตามพื้นดินด้วยซึ่งอาจเป็นการกินเพื่อต้องการน้ำจากภายในเท่านั้น 

แมวชนิดนี้เลี้ยงให้เชื่องได้ค่อนข้างง่าย กล่าวกันว่าในยุคก่อนที่สเปนจะรุกรานเข้ามาในอเมริกากลาง ชาวพื้นเมืองเคยเลี้ยงแมวจากัวรันดีเป็นสัตว์เลี้ยงเพื่อควบคุมหนูที่คอยมารบกวนหมู่บ้านและทำลายพืชผล 


ชีววิทยา

ตัวเมียในพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นสัดปีละหลายครั้ง พวกที่อยู่ทางเหนือมักผสมพันธุ์ในปลายฤดูใบไม้ร่วง แมวในแหล่งเพาะเลี้ยงมีระยะเวลาเป็นสัด 3.17 วัน และมีคาบการเป็นสัด 53.63 วัน ทำรังในพุ่มไม้ที่หนาแน่น หรือใต้ไม้ล้มที่รกทึบ ตั้งท้องนาน 70 วัน ออกลูกครั้งละ 2-4 ตัว ส่วนใหญ่ ตัว ลูกแมวแรกเกิดมีลายจุด พออายุได้ 3-4 เดือนจุดก็จางหายไป พออายุได้ สัปดาห์ก็เริ่มกินอาหารแข็งได้ ถึงวัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุได้ 24-36 เดือน ในแหล่งเพาะเลี้ยงมีอายุขัยได้ถึง 15 ปี

ภัยคุกคาม

การที่ขนแมวจากัวรันดีมีสีดำไม่สวยอย่างแมวชนิดอื่น จึงไม่มีใครอยากล่าไปทำเสื้อผ้าหรือกระเป๋า แต่จากัวรันดีก็ยังต้องถูกล่าอยู่เสมอเนื่องจากนิสัยที่ชอบไปจับสัตว์เลี้ยงของชาวไร่กิน และภัยคุกคามที่เลวร้ายที่สุดสำหรับจากัวรันดีก็คือการเสียถิ่นที่อยู่อาศัย

สถานภาพ

แมวจากัวรันดีพบได้ค่อนข้างบ่อยตลอดเขตกระจายพันธุ์ แต่ในเม็กซิโก สหรัฐอเมริกา และอเมริกากลางจะพบได้ค่อนข้างยาก ส่วนในอุรุกวัยนั้นคาดว่าจะสูญพันธุ์ไปแล้ว แม้จำนวนประชากรมีแนวโน้มลดลง แต่ไอยูซีเอ็นยังประเมินสถานภาพว่าอยู่ในระดับมีความเสี่ยงน้อย (2551) ไซเตสจัดไว้ในบัญชีหมายเลข ส่วนพันธุ์ที่อยู่ในอเมริกากลางและอเมริกาเหนืออยู่ในบัญชีหมายเลข 

ประเทศที่ห้ามล่า

อาร์เจนตินา เบลีซ โบลิเวีย โคลอมเบีย คอสตาริกา เฟรนช์เกียนา กัวเตมาลา ฮอนดุรัส เม็กซิโก ปานามา ปารากวัย ซูรินาเม อุรุกวัย สหรัฐอเมริกา เวเนซุเอลา

ประเทศที่ควบคุมการล่า

เปรู

ประเทศที่ไม่มีการคุ้มครอง

บราซิล นิคารากัว เอกวาดอร์ เอลซาลวาดอร์ กายานา 

Puma yagouaroundi
ชื่อไทยแมวจากัวรันดี
ชื่อวิทยาศาสตร์Puma yagouaroundi
ชั้นMammalia
อันดับCarnivora
วงศ์Felidae
วงศ์ย่อยFelinae
สกุลPuma

ข้อมูลอ้างอิง

  • Garman, A., Jaguarundi. Retrieved from http://dialspace.dial.pipex.com/agarman/jundi.htm
  • http://lynx.uio.no/catfolk/yaguar01.htm
  • Sunquist, Mel and Sunquist, Fiona, [i]Wild Cats of the World[/i], China: The University of Chicago Press, 2002
  • http://www.canuck.com/iseccan/jagundi.html

เขียนโดย วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com) เผยแพร่ : 17 ก.ย. 64 แก้ไขครั้งล่าสุด : 22 ต.ค. 66

Powered by Wimut Wasalai