เสือลายเมฆ

Clouded leopard

Neofelis nebulosa

ลักษณะทั่วไป

เสือลายเมฆเป็นเสือขนาดเล็ก รูปร่างโดยทั่วไปคล้ายเสือดาวแต่เล็กกว่า รูปร่างเตี้ยป้อม ลำตัวมีสีพื้นน้ำตาลอมเทาจนถึงน้ำตาลเหลือง ช่วงล่างและขาด้านในสีขาวหรือสีครีม มีลายสีน้ำตาลเข้มเป็นดวงเหมือนก้อนเมฆขนาดใหญ่ทั่วตัว ตั้งแต่หัว ขา และหาง ดวงบางดวงอาจมีจุดดำอยู่ภายในดวงด้วย แต่ละดวงมีส่วนที่ค่อนไปทางท้ายลำตัวคล้ำกว่า ดวงบริเวณหัวและขาจะมีขนาดเล็กและอาจเป็นเพียงจุดทึบตัน ที่หลัง แก้ม และคอเป็นเส้นสีดำ หูสั้นกลม หลังหูสีดำและมีจุดสีขาวอมน้ำตาลกลางหลังหู ขาค่อนข้างสั้น ขาหลังยาวกว่าขาหน้าอย่างเห็นได้ชัด อุ้งตีนกว้าง



หางยาวมากและฟู มีลายเป็นปล้อง ปลายหางสีดำหรือสีเทา หางยาวเกือบ 90 เซนติเมตร ยกเว้นเสือลายเมฆพันธุ์ฟอร์โมซัน (F.n. brachyurusมีหางสั้นเป็นพิเศษเพียง 55-60 เซนติเมตร แต่ความยาวของหางไม่อาจใช้เป็นเกณฑ์ในการจำแนกชนิดพันธุ์ได้

แบบจำลองกระโหลกของเสือลายเมฆ แสดงเขี้ยวที่ยาวเป็นพิเศษ 


เขี้ยวยาว 3.8-4.5 เซนติเมตร นับว่ายาวที่สุดในจำนวนเสือทั้งหมดในโลก ด้านหลังเขี้ยวคมมาก ตัวเต็มวัยมีน้ำหนักประมาณ 10-20 กิโลกรัม ความยาวลำตัว 750-1,100 มิลลิเมตร แม้จะมีขนาดเล็กกว่าเสือชนิดอื่น ๆ แต่เสือลายเมฆมีสัดส่วนของกะโหลกคล้ายกับเสือชนิดอื่น ๆ จัดเป็นเสือที่มีขนาดเล็กที่สุด

เสือลายเมฆไม่เพียงลวดลายที่โดดเด่นต่างจากเสือชนิดอื่นเท่านั้น โครงสร้างภายในและลักษณะทางพันธุกรรมก็ต่างจากเสือชนิดอื่น กะโหลกต่างจากเสือชนิดอื่นอย่างเด่นชัด จึงจัดอยู่ในสกุลแยกจากเสือชนิดอื่นคือ Neofelis

คำเรียกเสือลายเมฆในภาษาต่าง ๆ 
อังกฤษClouded Leopard, Mint Leopard 
ฝรั่งเศสpanthère longibande, panthère nébuleuse 
เยอรมันNebelparder 
สเปนpantera longibanda, pantera nebulosa 
เบงกาลี (บังกลาเทศ), อินเดียlamchita, gecho bagh 
จีน云豹 
อีบัน (มาเลเซีย)engkuli 
อินโดนีเซีย, มาเลเซียmachan dahan 
คะฉิ่น (พม่า)shagraw kai 
พม่าthit kyaung, thit-tet kya, in kya 
คาส (เนปาล)lamchitia 
ลาวsua one 
หลู่ไก่, ไผวัน (ไต้หวัน)rikulau 
ฉานhso awn



อุปนิสัย

ปัจจุบันมีข้อมูลเกี่ยวกับอุปนิสัยของเสือลายเมฆไม่มากนัก เนื่องจากมีจำนวนน้อยในธรรมชาติ ประกอบกับอุปนิสัยที่ลึกลับ และอาศัยบนต้นไม้ในป่าทึบ ทำให้ศึกษาได้ยาก ข้อมูลในด้านนี้มักได้มาจากการสอบถามชาวบ้านและจากการสังเกตในกรงเลี้ยงเป็นส่วนใหญ่

เสือลายเมฆชอบอาศัยและพักผ่อนบนต้นไม้ เป็นนักปีนชั้นเยี่ยม มีข้อตีนที่พลิกหมุนได้แบบเดียวกับมาร์เกย์ จึงสามารถห้อยโหนกิ่งไม้ด้วยขาหลังเพียงอย่างเดียวแล้วปล่อยให้หัวห้อยลงมาได้ สามารถไต่กิ่งไม้แบบห้อยตัวอยู่ใต้กิ่งไม้ที่เอนเกือบขนานกับพื้นได้ เปรียบเทียบฝีมือการปีนป่ายกับเสือดาวแล้วเสือลายเมฆจะเก่งกว่า แม้เสือดาวจะปีนต้นไม้เก่ง แต่ก็ไม่ถนัดในการจับเหยื่อบนต้นไม้ แต่เสือลายเมฆเคยมีรายงานว่าไล่จับลิงบนต้นไม้ได้ อย่างไรก็ตามเสือลายเมฆล่าเหยื่อบนพื้นดินมากเท่า ๆ กับบนต้นไม้

สัตว์ที่เสือลายเมฆชอบล่าได้แก่ ลิง หมูป่า กวางขนาดเล็ก ชะมด เม่น กระรอก นก ปลา แพะ สัตว์เลี้อยคลาน ที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ในประเทศไทยก็เคยมีรายงานว่าเสือลายเมฆจับลิงกังและชะนีกิน

ถิ่นที่อยู่อาศัย


เขตกระจายพันธุ์ของเสือลายเมฆ 

โดยปรกติเสือลายเมฆชอบอาศัยอยู่ในป่าดิบชื้นเขตร้อนที่คงความบริสุทธิ์มาก แต่ก็อาจพบในป่าชนิดอื่นได้บ้างเหมือนกัน เช่นในป่าชั้นสองหรือป่าที่มีการทำป่าไม้ รวมถึงป่าหญ้าหรือป่าละเมาะด้วย ในพม่าและประเทศไทย เคยพบเสือลายเมฆในป่าดิบแล้งโปร่ง ในจีนพบเสือลายเมฆในหลายพื้นที่ทางฝั่งใต้แม่น้ำแยงซีเกียง เคยพบในตีนเขาหิมาลัยที่ระดับความสูงถึง 1,450 เมตร คาดว่าเสือลายเมฆอาจอยู่ได้ที่ระดับความสูงถึง 3,000 เมตร

ชีววิทยา

แม้ว่าสัตว์ที่อาศัยในป่าเขตร้อนอย่างเสือลายเมฆมักไม่มีฤดูกาลผสมพันธุ์ที่แน่นอน แต่พบว่าเสือลายเมฆในแหล่งเพาะเลี้ยงออกลูกตั้งแต่เดือนมีนาคมจนถึงสิงหาคม เสือลายเมฆสาวมีระยะเวลาเป็นสัดครั้งละ วันและเกิดขึ้นทุก ๆ 30 วันในฤดูผสมพันธุ์ เชื่อว่าเสือลายเมฆออกลูกในโพรงไม้ที่อยู่เหนือระดับพื้นดิน แต่ก็เคยมีผู้พบเห็นเสือลายเมฆออกลูกในรังที่อยู่ในระดับพื้นดินท่ามกลางพุ่มไม้ทึบเหมือนกัน แม่เสือตั้งท้อง 86-93 วัน ลูกครอกหนึ่งมีประมาณ 1-5 ตัว ส่วนใหญ่มักมี ตัว ลูกเสือแรกเกิดมีน้ำหนัก 140-170 กรัม ลืมตาเมื่ออายุ 10-12 วัน และเริ่มเดินได้เมื่ออายุ 19-20 วัน เมื่ออายุได้ 10 สัปดาห์ก็เริ่มกินเนื้อได้ หย่านมเมื่ออายุ เดือน เสือหนุ่มสาวจะมีสีสันเหมือนเสือเต็มวัยเมื่ออายุได้ เดือน และเมื่ออายุ 10 เดือนก็จะออกเรือนหากินเองได้ เสือลายเมฆเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุ 24-36 เดือน และจะให้กำเนิดลูกได้จนถึงอายุ 12-15 ปี อายุขัยโดยเฉลี่ย 11 ปี แต่ตัวที่อายุมากที่สุดในกรงเลี้ยงมีอายุ 17 ปี

เสือลายเมฆเป็นเสือที่เพาะพันธุ์ได้ยากมากเนื่องจากตัวผู้ชอบฆ่าตัวเมีย เสือลายเมฆในแหล่งเพาะเลี้ยงเพียง 20 เปอร์เซ็นต์เท่านั้นที่เกิดในกรงเลี้ยง การผสมเทียมและการถ่ายเทตัวอ่อน (embryo transfer) ประสบผลสำเร็จพอสมควรในเสือและแมวป่าหลายชนิด เมื่อไม่นานมานี้มีทฤษฎีจากนักเพาะเลี้ยงชาวอังกฤษบอกว่า เสือลายเมฆตัวเมียเป็นสัดครั้งเดียวในรอบปี และจะยอมผสมพันธุ์กับตัวผู้ที่อยู่ด้วยกันมาเป็นเวลานานเท่านั้น

สวนสัตว์พาต้าเป็นสวนสัตว์ที่ประสบความสำเร็จอย่างมากในการเพาะพันธุ์เสือลายเมฆ สามารถเพาะและส่งเสือลายเมฆให้แก่สวนสัตว์อื่น ๆ ทั่วโลก

ภัยที่คุกคาม

ภัยอันดับหนึ่งของเสือลายเมฆคือการสูญเสียถิ่นที่อยู่อาศัย และอันดับรองลงมาคือการล่า หนังที่สวยงามของเสือลายเมฆเป็นที่ต้องการในตลาดขนสัตว์มาก ทำให้เสือลายเมฆถูกล่าอย่างหนัก นอกจากนี้ยังมีความต้องการเอากระดูกไปทำยาจีน จากการสำรวจตลาดมืดค้าสัตว์ป่าแห่งหนึ่งในจีนในปี 2534 พบว่าหนังเสือลายเมฆเป็นหนังที่หาได้ง่ายที่สุด และกลุ่มลูกค้าหลักก็คือชาวไต้หวัน ชาวอะบอริจินก็บางเผ่าก็นิยมซื้อหนังของเสือลายเมฆไปเพื่อใช้เป็นชุดประกอบพิธีกรรมบางอย่าง แม้จะจำนวนไม่มากนัก และภัตตาคารหลายแห่งในเมืองไทยและจีนยังปรากฏเสือลายเมฆอยู่ในรายการอาหารสำหรับต้อนรับนักลองของแปลก

เสือลายเมฆพันธุ์ฟอร์โมซัน (N.n. brachyurusพบได้ในใต้หวัน ไม่มีรายงานพบเห็นในธรรมชาติมาเป็นเวลานานแล้ว เชื่อว่าสูญพันธุ์ไปแล้ว

สถานภาพ

สถานภาพการคุ้มครอง

ไซเตส บัญชีหมายเลข 1

สถานภาพประชากร

ไอยูซีเอ็น เสี่ยงสูญพันธุ์

ประเทศที่ห้ามล่า

บังกลาเทศ บรูไนดารุสซาลาม จีน อินเดีย มาเลเซีย พม่า เนปาล ไต้หวัน ไทย เวียดนาม

ไม่คุ้มครองนอกเขตอนุรักษ์

ภูฏาน

ไม่มีข้อมูล

กัมพูชา

ประเทศที่ควบคุมการล่า

ลาว

ทราบหรือไม่

 เสือลายเมฆเป็นเสือที่มีขนาดเล็กที่สุด แต่มีเขี้ยวยาวที่สุดในบรรดาเสือทั้งหมด
Neofelis nebulosa
ชื่อไทยเสือลายเมฆ
ชื่อวิทยาศาสตร์Neofelis nebulosa
ชั้นMammalia
อันดับCarnivora
วงศ์Felidae
วงศ์ย่อยPantherinae
สกุลNeofelis

ข้อมูลอ้างอิง

  • http://lynx.uio.no/catfolk/nebul01.htm
  • http://www.canuck.com/iseccan/where.html
  • http://dialspace.dial.pipex.com/agarman/clouded.htm
  • http://www.canuck.com/iseccan/clouded.html

เขียนโดย วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com) เผยแพร่ : 26 ส.ค. 64 แก้ไขครั้งล่าสุด : 8 ม.ค. 65

Powered by Wimut Wasalai